KALENDARIUM HISTORII ŻYDÓW - Stowarzyszenie Służba Szalom Oświęcim

Bridges for Peace (Mosty dla Pokoju) próbują budować most nad przepaścią, która rozdziela chrześcijan i Żydów. Idąc za przykładem założyciela Dr. G. Douglas Yunga, pracujemy w różnoraki sposób, aby bardziej zbliżyć Chrześcijan do ludu, który dał nam Biblię. Nie oczekujemy wyeliminowania wszystkich problemów, z którymi zarówno Żydzi jaki Chrześcijanie zgodzić się nie mogą. Jakkolwiek wierzymy, że chrześcijańskie zrozumienie, docenienie żydowskości Jezusa oraz wczesnego kościoła przyczyni się do zabliźnienia ran zadanych Żydom przez chrześcijan wciągu wieków.  Wielu chrześcijan tylko powierzchownie zna historię żydowskich cierpień w okresie post-biblijnym. Wielu biblijnie wierzących chrześcijan chce wyrazić swoją miłość i poparcie dla Żydów, często nie zwracając uwagi na ból, jaki Żydzi doświadczyli z rąk chrześcijan. Mądry rabin powiedział kiedyś: „Nie mów mi, że mnie kochasz, jeżeli nie znasz powodów moich cierpień”. Wraz z modlitwą o dar współczucia oferujemy poniższy szkic przedstawiający historię Żydowskiego cierpienia, abyśmy jako chrześcijanie mogli zrozumieć i podjąć wezwanie Jezusa z Ewangelii Mateusza 25, 40 „…Zaprawdę powiadam wam, cokolwiek uczyniliście jednemu z tych najmniejszych moich braci, mnie uczyniliście”.

TŁO
W przypadku, kiedy chrześcijański antysemityzm zajmuje niestety olbrzymią część w historii prześladowań Żydów, ważne jest uświadomienie sobie, że nienawiść wobec Żydów jest daleko starsza niż samo chrześcijaństwo. Dla tych, którzy chcieliby uzyskać więcej informacji na temat tej dziwnej nienawiści, rekomendujemy książkę napisaną wspólnie przez Denisa Pragera i Josepha Telushkina[1]. Autorzy prezentują biblijny punkt widzenia skupiający się na przymierzu i relacji pomiędzy Bogiem i potomkami Abrahama. Według nich to jest podstawową przyczyną niekończących się animozji w stosunku do Żydów.
Kilka fragmentów Słowa Bożego niewątpliwie pomoże nam zilustrować te przyczyny.
„I rzekł Pan do Abrama: Wyjdź z ziemi swojej i od rodziny swojej, i z domu ojca swego do ziemi, którą ci wskażę. A uczynię z ciebie naród wielki i będę ci błogosławił, i uczynię sławnym imię twoje, tak że staniesz się błogosławieństwem. I będę błogosławił błogosławiącym tobie, a przeklinających cię przeklinać będę; i będą w tobie błogosławione wszystkie plemiona ziemi”. I Mojżeszowa 12, 1 – 3
„Tymczasem rządy nad Egiptem objął nowy król, który nie znał Józefa. Rzekł on do ludu swego: Oto lud izraelski stał się liczniejszy i potężniejszy od nas. Postąpmy więc z nim mądrze, aby się nie mnożył. Bo gdyby nas zaskoczyła wojna, mógłby także on przyłączyć się do naszych wrogów, walczyć przeciwko nam i ujść z kraju. Ustanowiono przeto nad nim nadzorców pańszczyźnianych, aby go gnębili ciężkimi robotami; budowano wtedy dla faraona miasta-spichlerze: Pitom i Ramses”. II Mojżeszowa 1, 8 – 11
„Jakże mam przeklinać, kogo Bóg nie przeklina? I jak mam złorzeczyć, komu Pan nie złorzeczy? Wszak ze szczytu skał go widzę i z pagórków go oglądam: Oto lud, który mieszka na osobności, i między narody się nie zalicza”.
IV Mojżeszowa 23, 8 – 9
„Gdyż ty jesteś świętym ludem Pana, Boga twego. Ciebie wybrał Pan, Bóg twój, spośród wszystkich ludów na ziemi, abyś był jego wyłączną własnością. Nie dlatego, że jesteście liczniejsi niż wszystkie inne ludy, przylgnął Pan do was i was wybrał, gdyż jesteście najmniej liczni ze wszystkich ludów. Lecz w miłości swej ku wam i dlatego że dochowuje przysięgi, którą złożył waszym ojcom, wyprowadził was Pan możną ręką i wybawił cię z domu niewoli, z ręki faraona, króla egipskiego”.
V Mojżeszowa 7, 6 – 8
„Wtedy rzekł Haman do króla Achaszwerosza: Jest jeden lud rozproszony między innymi ludami i oddzielony od innych ludów we wszystkich prowincjach twojego królestwa, mający inne prawa niż wszystkie ludy; nie przestrzegają oni praw królewskich, toteż nie jest rzeczą korzystną dla króla tak ich pozostawić”.
Estery 3, 8
„Teraz zaś mówi Pan, który mnie stworzył swoim sługą od poczęcia, aby nawrócić do niego Jakuba i zebrać dla niego Izraela, gdyż jestem uczczony w oczach Pana, a mój Bóg stał się moją mocą. Mówi: To za mało, że jesteś mi sługą, aby podźwignąć plemiona Jakuba i przywrócić oszczędzonych synów Izraela, więc ustanowiłem cię światłością pogan, aby moje zbawienie sięgało aż do krańców ziemi”. Izajasza 49, 5 – 6
Powyższe fragmenty Pisma Świętego reprezentują wiele innych, które wyrażają Boże wybranie i szczególną relację pomiędzy Bogiem i dziećmi Abrahama oraz powody złości i zazdrości ludów otaczających Izrael. W doskonałym świecie moglibyśmy oczekiwać wdzięczności wobec tych, którzy reprezentują Stwórcę. Jakkolwiek w upadłym świecie nie powinno nas dziwić, że zbuntowane stworzenie nosi gniew i sprzeciw wobec tych, którzy reprezentują boski autorytet. Już we wczesnych okresach historii różnorakie pogańskie narody wyruszały na podbój „żyznego półksiężyca”, by podbić inne narody. Na swej drodze napotykali mało znaczący naród monoteistów, który wobec potężnych imperiów codziennie proklamował słowa: „ Słuchaj Izraelu Pan nasz Bóg Pan jeden jest”.
Głównymi tematami Judaizmu są: Bóg, Tora i Izrael – jeden Bóg, Jego prawo i Jego wybrany naród. Zauważ, że ani Biblia ani pokolenia Żydowskich interpretatorów nie widzą „wybrania” jako powodu dumy lub przewagi nad innymi. W V Księdze Mojżeszowej w rozdziale 7 Bóg jasno tłumaczy, że swój wybór nie oparł na wielkości czy ważności tego ludu. Jego celem było objawić Swoją chwałę poprzez małych i zwykłych ludzi. Chrześcijański antysemityzm zbudowany jest na starych przesądach z dodatkiem niebiblijnych idei, że Żydzi powinni cierpieć poprzez wszystkie pokolenia, ponieważ niektórzy żydowscy przywódcy w okresie II Świątyni zainspirowali proces, który doprowadził do ukrzyżowania Jezusa. Jakkolwiek Ewangelie bardzo jasno tłumaczą, że Jezus przyszedł na ten świat, aby stać się Barankiem Bożym i dobrowolnie cierpieć za grzechy. On przyszedł, aby umrzeć. On sam powiedział do Piłata: „nikt nie zabiera mi mojego życia, lecz ja je oddaję”. Z krzyża zawołał donośnym głosem: „Ojcze przebacz im, bo nie wiedzą, co czynią”. W żadnym miejscu Ewangelie nie nawołują chrześcijan do pomsty za śmierć Jezusa. Prawdziwe chrześcijaństwo skupia się na ofiarnej śmierci Jezusa oraz na zwycięstwie Jego zmartwychwstania. Paweł przestrzega nas przed wywyższaniem się ponad naturalne gałęzie. Jednak arogancja, mściwość, duma i okrucieństwo charakteryzowały zachowanie chrześcijan wobec Żydów począwszy od okresu wczesnego kościoła państwowego z coraz większą intensywnością aż do czasów współczesnych. Kiedy rozpoczynamy tą pełną cierpienia podróż, pamiętajmy, że prześladowania i animozje w stosunku do Żydów rozpoczęły się już w ich wczesnej narodowej historii. Faraon, Haman, Antioh Epifanes – to zaledwie kilka przykładów władców, którzy próbowali zniszczyć naród wybrany przez Boga. I Ksiega Mojżeszowa przedstawia nam szatana jako Bożego przeciwnika, który spiskuje, aby osłabić i podkopać Boże panowanie nad światem. Obecność Żydów na świecie przypomina rodzajowi ludzkiemu o Bogu Biblii, który dotrzymuje przymierza i okazuje łaskę. Dlatego siły zła z wrodzonym pragnieniem zmierzają do zniszczenia tego narodu. Biblijny argument jest bardzo prosty: jeżeli Żydzi znikną ze sceny historii świata, to Bóg okaże się kłamcą. Kiedy Żydzi mają tak wielu wrogów, my, jako chrześcijanie powinniśmy być zatroskani o naszą społeczność oraz rolą, jaką odgrywała lub odgrywa w tym burzliwym dramacie. Pretendujemy do tego, aby mieć społeczność z Bogiem, lecz miejmy świadomość tego, że oparta jest ona również na przymierzu Boga z Abrahamem. Prześladowania Żydów, które powstały w szeregach chrześcijaństwa są tragedią i wstydem, z którym nasza społeczność musi się uporać. Powinniśmy znać bolesne fakty takie, jakie są i przedsięwziąć w naszych czasach pozytywne działanie, które stworzy różnice.

p.n.e.

2000 – Bóg powołuje Abrahama, aby opuścił Ur Chaldejskie i udał się do Ziemi Obiecanej. Obustronna relacja Boga z Izraelem osadzona jest na fundamencie przymierza, jakie Bóg zawarł z Abrahamem i jego potomstwem.

XIV w. – Prześladowanie w niewoli egipskiej. Wyjście narodu z Egiptu pod przywództwem Mojżesza. Wędrówka przez pustynię oraz opozycja wrogów takich jak: Amalekici (I Mojż. 17,8); Edomici (IV Mojż. 20,18); Moabici (IV Mojż. 22, 2-6)

XII w. - Osiedlenie się Izraelitów w ziemi Kanaan za czasów Jozuego i Sędziów. Izrael jako mały naród otoczony przez mocnych i agresywnych wrogów, którzy byli twórcami wczesnych uprzedzeń odnośnie Żydów, jako obcych, wyznających inną religię.

1000-961 - Król Dawid ustanawia Jerozolimę stolicą zjednoczonego Królestwa Izraela.

961-922 - Król Salomon buduje I Świątynię.

922 - Podział Królestwa Izraela na północne /Izrael/ oraz południowe /Juda/

722 - Salmanassar V niszczy Królestwo Izraela na północy. Początek niewoli asyryjskiej króla Sanheryba.

715-697 -Król Judzki Hezekiasz, zagrożony przez Asyryjczyków, buduje tunel z Gihon do sadzawki Siloam oraz umacnia mury miejskie. Atakujący urągali Żydom i ich wierze, lecz Pan Bóg odpowiedział na ich modlitwy i Asyryjczycy zostali pokonani.

587 – Babiloński król Nabukadnesar zdobył Jerozolimę, zniszczył Świątynię i uprowadził Żydów do niewoli babilońskiej. Jest to także początek wielkiej społeczności żydowskich nauczycieli, którzy żyli i tworzyli w Babilonie przez ponad 2500 lat. W tym czasie nad rzeką Eufrat rozwinęły się znane akademie w Surze i Pumbeditcie.

357 – 332 OKRES PERSKI

537 – Król Perski Cyrus zdobywa Babilon i zezwala Żydom na powrót do Jerozolimy. Prorok Izajasz (45,1) przedstawia Cyrusa jako pomazańca Bożego.
460 - Historia Estery i Kserksesa: Haman knuje spisek, aby wymordować wszystkich Żydów. Jest on prototypem długiej linii żydowskich oponentów.

440 - Nehemiasz powraca z Babilonu. Jako gubernator Judei odbudowuje mury Jerozolimy. Jego lokalni wrogowie ciągle urągali mu i próbowali podkopać jego autorytet.
435 - Pisarz Ezdrasz powraca z Babilonu. Podejmuje się reformy religijnej, wzmacniając ducha budowniczych Jerozolimy.

332 – 167 OKRES HELLENISTYCZNY

332 -Aleksander Wielki zdobywa Jerozolimę. Nastaje okres rządów hellenistycznych.

312-198 – Rządy Ptolemeuszów w Egipcie.

198-167 – Rządy Seleucydów w Syrii.

169 – Król Antioch Epifanes z dynastii Seleucydów bezcześci Świątynię w Jerozolimie oraz zabrania wyznawania Boga Izraela. Król ten ogłosił się jako „wcielony bóg” i siłą narzucał Żydom zasady greckiego poganizmu. Prorok Zachariasz przepowiedział wielką bitwę pomiędzy synami Syjonu i synami Jawana /Grecji/ (Zachariasza 9,13). Walka pogaństwa z monoteizmem trwała jeszcze długo po zakończeniu rządów Seleucydów.

167 – 64 OKRES HASMONEJSKI (MACHABEJSKI)

167-141 - Wojna wyzwoleńcza Machabeuszy. Przyczyną walk było przymusowe wprowadzanie helleńskiego pogaństwa wśród Żydów oraz zmuszanie ich do składania ofiar dla pogańskich bóstw. Kapłańska rodzina Matatiasza z Modin oraz jego pięciu synów rozpoczęli powstanie w rodzinnej miejscowości /17 mil na północny zachód od Jerozolimy/

165 - Oczyszczenie i rededykacja Świątyni Jerozolimskiej. Historia ta powtarzana jest z pokolenia na pokolenie podczas święta hanuki. Dynastia hasmonejska przetrwała 80 lat. Chrześcijanie mają wiele powodów, aby być wdzięcznymi wobec Machabeuszy. Bez ich zapału i entuzjazmu, aby ochronić monoteizm oraz Żydowski sposób życia, nie byłoby żydowskiej społeczności, pielęgnującej religijne życie chłopca narodzonego w żydowskiej rodzinie Miriam i Josefa /Marii i Józefa/ w Betlejemie 160 lat później.

63 - Dwóch potomków rodziny hasmonejskiej, Hyrkan II i Arystobul II uczestniczyli w wojnie domowej, która umożliwiła Rzymianom zawładnięcie Jerozolimą

p.n.e./n.e.

63 – 613 OKRES RZYMSKI
Rzymskie panowanie miało niemały wpływ na życie żydowskie w tym czasie. Niektórzy Cezarowie pozwalali na swobodne życie religijne Żydów, nie obligując ich do składania ofiar dla pogańskich bóstw. Niestety Rzymianie nigdy nie rozumieli Żydowskiej pasji dla monoteizmu oraz lojalności wobec jego rytów i tradycji. W 59 roku p. n. e. rzymski mówca Cycero opisał judaizm jako „ barbarzyńskie przesądy, …sprzeczne z dostojeństwem i chwałą naszego imperium oraz zwyczajami naszych przodków.” Są to wczesne nasiona zimnej retoryki Adolfa Hitlera.
69 –  Rzymski generał Pompejusz zdobywa Jerozolimę i redukuje terytorium Judei na rzecz cesarstwa rzymskiego. Judea staje się państwem – marionetką w rękach Rzymu.
37- 4 - Panowanie Heroda Wielkiego – bezlitosnego władcy Idumei, który przebudował Świątynię w Jerozolimie. Zyskał sobie łaskę Rzymian i przy ich pomocy zdobył władzę w Judei. Miał tylko częściowe pochodzenie żydowskie i był znienawidzony nawet przez tych, którzy upiększali Świątynię, czyniąc ją jednym z najpiękniejszych budynków świata. Pamiętany jest ze swych kolosalnych dzieł inżynierii budowlanej oraz ze swego okrucieństwa.

n.e.

OKRES CHRZEŚCIJAŃSTWA

4 – 6 - Narodzenie Chrystusa.

26 – 36 - Prokuratorskie rządy Poncjusza Piłata w Jerozolimie.

30 - Ukrzyżowanie i zmartwychwstanie Jezusa

NIEKTÓRE KLUCZOWE ZAGADNIENIA TEGO OKRESU

Jezus powiedział, że nie przyszedł, aby znieść zakon i proroków, ale aby wszystko wypełnić. Jezus i prawie wszyscy wcześni chrześcijanie byli Żydami. Przestrzegali Szabatu i wszystkich świąt. Nie-Żydowskie imiona pojawiają się wśród przywódców Kościoła dopiero po 135 roku n.e. Konflikt pomiędzy Kościołem, a Synagogą był konfliktem pomiędzy braćmi. Istniało wiele sekt i ruchów religijnych w tym czasie. Większość Żydów w tych czasach mieszkała poza Ziemią Izraela. W tym czasie znane były dwie szkoły, Hillela i Szammaja. Hillel reprezentował bardziej łaskawe i łagodne usposobienie oraz podejście do ludzi. Bardzo wiele z nauczania Jezusa odbija ducha Hillela. Wciąż pokutuje poważne niezrozumienie wśród chrześcijan, którzy uznają faryzeuszy, jako głównych oponentów Jezusa. Tymczasem Jezus ogólnie zgadzał się z nimi. Byli to konserwatywni, Biblijnie zorientowani przywódcy w czasach Jezusa. Atakował On hipokryzję faryzeuszy, a nie ich wiarę oraz praktykę. Możemy domniemywać, że Jezus mógłby zwrócić się z podobnymi słowami krytyki do większości chrześcijańskich kręgów w naszych czasach. Żydowscy nauczyciele często cytują fragmenty Ew. Jana 8,43-47 jako przykład antysemityzmu w Nowym Testamencie. Po latach chrześcijańskich prześladowań łatwo możemy zrozumieć, dlaczego fragmenty te bardzo często widziane są przez Żydów jako przykład antysemityzmu. Pamiętajmy jednak o tym, że dyskusje te i oskarżenia miały miejsce wewnątrz wspólnoty żydowskiej. Biblia bardzo jasno naucza chrześcijan, aby nie wynosili się ponad naturalne gałęzie - Żydów. (Rzymian 11,20) Wielu wczesnych chrześcijan wywodziło się z kręgów „bojących się Boga”. Wielu pogan, którzy mieli wpływ na judaizm nie byli w pełni nawróceni. Szybka akceptacja chrześcijaństwa pośród pogan doprowadziła do wzrostu napięcia.

49 - Synod w Jerozolimie (Dz. Ap. 15). Pozwolono poganom na wejście do Kościoła z ominięciem prawa żydowskiego, za wyjątkiem kilku zasadniczych reguł.

66-70 - Pierwsza rewolta żydowska przeciwko władzom rzymskim.

67 - Zeloci zajmują Jerozolimę.

70 - Zniszczenie II Świątyni przez dowódcę rzymskiego Tytusa oraz upadek Jerozolimy. Pamiątka po tych smutnych wydarzeniach obchodzona jest w dzień Tisza B’Av – dziewiąty dzień miesiąca Av. Tradycja podaje, że był to również dzień zniszczenia Świątyni Salomona.

70 - Ukształtowanie się żydowskiego Sanhedrynu w Jawne, a później w Tyberiadzie. Za wyjątkiem społeczności w Świątyni oraz systemu ofiarniczego, społeczne i religijne życie Żydów trwało nadal. W czasie ostatecznego oblężenia Jerozolimy rabi Johanan Ben Zakai został potajemnie wyprowadzony z miasta. Otrzymał on pozwolenie od cezara Wespazjana na założenie akademii żydowskiej w Jawne, nie daleko od współczesnego Tel Awiwu. W okresie pomiędzy pierwszym i drugim powstaniem żydowskim rozdźwięk pomiędzy żydowskimi chrześcijanami, a tradycyjnymi Żydami coraz bardziej się pogłębiał.

73 - Oblężenie Masady przez Rzymian. 1000 Zelockich obrońców dowodzonych przez Eleazara Ben Jaira wybrało raczej drogę samobójstwa niż poddania się otaczającym ich Rzymianom. Wyznaczyło to koniec żydowskiej autonomii aż do czasów współczesnych. Mimo wszystko obecność Żydów ciągle widoczna była w Ziemi Izraela.
90 - Powstanie Brikat ha-Minim -„Heretyckie Błogosławieństwo”, którego autorstwo przypisuje się Samuelowi Małemu. Pogłębia się egzystencja żydowskich chrześcijan na zewnątrz społeczności żydowskiej. David Flusser, żydowski ekspert okresu Nowego Testamentu argumentuje, że tekst ten został stworzony w okresie przedchrześcijańskim, aby wszystkich heretyków utrzymać z dala od społeczności żydowskiej.

115 - Ignatius z Antiochii poinformował Magnesiusa, aby nie żyć już dłużej dla Szabatu, lecz dla Dnia Pańskiego. Chrześcijanie rozwinęli w tym czasie własny styl oddawania chwały Bogu, co niekoniecznie musi być złe, lecz spowodowało to coraz większe odejście Kościoła od korzeni żydowskich, co bardzo różniło się od tego, czego doświadczał Jezus i pierwsi uczniowie. W tym samym czasie również i żydowski system religijny i liturgiczny przechodził zmiany. Judaizm odszedł od religii skoncentrowanej na świątyni oraz od systemu ofiarniczego, kontrolowanego przez kapłanów. Judaizm podążał w kierunku wiary opartej na rytualnej czystości, modlitwach i pietyzmie. Lokalne synagogi stały się centrami duchowości i edukacji żydowskiej prowadzonej przez rabinów, którzy jednak nie należeli do klasy kapłańskiej.

132-135 – Druga rewolta Żydów przeciwko władzy rzymskiej w Judei, zwana wojną Bar Kohby. Rabi Akiva – lider akademii talmudycznej w Jawne wierzył, że Bar Kohba jest Mesjaszem. Doprowadziło to w rezultacie do rozdźwięków pomiędzy żydowskimi przywódcami, a ich chrześcijańskimi braćmi.

135 - Imperator Hadrian niszczy Jerozolimę i buduje na tym samym miejscu rzymskie miasto zwane Aelia Capitolina. Żydzi zostali wyrzuceni z miasta bez prawa powrotu za wyjątkiem dnia Tisha B’av – dnia żałoby po zburzeniu pierwszej i drugiej Świątyni. W tym czasie chrześcijańscy przywódcy przenieśli się do Aleksandrii, Rzymu i Antiochii. Wtedy to narodziła się teoria teologii zastąpienia, nauczająca o tryumfującym Kościele, który zastąpił Izrael.
138 - Wczesny chrześcijański gnostyk Marcjion usiłował dejudaizować Kościół. Odrzucił on Stary Testament, jako pisma żydowskie na rzecz Nowego Testamentu jako pism chrześcijańskich.

185-254 - Orygenes z Aleksandrii wprowadził alegoryczną interpretację Pisma Świętego, co przyczyniło się do pomniejszenia znaczenia przymierza Boga z Izraelem.

230 - Powstanie fałszywej, nie Biblijnej koncepcji, która zakładała, że Żydzi rozmyślnie zamordowali Boga. Kreowana była m.in. przez Hipolita z Rzymu i wielu innych tzw. Ojców Kościoła.

70-500 - ROZWÓJ TALMUDU

Po wielkim powstaniu w roku 70 n.e. oraz buncie Bar Kohby drastycznie zmniejszyła się liczba żydowskich uczonych. Wtenczas rabi Jehuda Ha Nasi zadecydował, aby spisać prawo ustne. Powstała, więc Miszna, co w języku hebrajskim oznacza „powtarzać”. Jest to nazwa nadana najstarszym po Biblijnym kodyfikacjom prawa ustnego. Łącznie z Gemarą /późniejszymi komentarzami do Miszny/ uformowało to Talmud – kompendium prawa żydowskiego. Mędrcy cytowani w Misznie zwani są Tannaim / hebr. Nauczyciele/, natomiast ci, którzy cytowani są w Gemarze zwani są Amoraim /hebr. Interpretatorzy/. W późnym średniowieczu chrześcijanie, z których znakomita większość nigdy nie czytała Talmudu rozpoczęła, zmasowane ataki na to dzieło. Zebrano wiele manuskryptów Talmudu i spalono publicznie w Paryżu w 1242 r. Współcześni badacze Nowego Testamentu odnaleźli w Talmudzie bardzo cenne źródło pomocne w lepszym zrozumieniu czasów i kultury, które wytworzyły chrześcijaństwo.

312-638- WCZESNY OKRES BIZANTYJSKI /FORMOWANIE SIĘ KOŚCIOŁA INSTYTUCJONALNEGO/

312 - Konwersja Konstantyna

313 - Edykt Mediolański, uznający religijną tolerancję wobec chrześcijan. Powstanie edyktów antyżydowskich, które zabraniały prozelityzmu. Wycofanie starożytnych przywilejów żydowskich, za wyjątkiem przywilejów dla Żydów na wysokich stanowiskach wojskowych i cywilnych.

325 - Synod Nicejski, na którym nastąpiła zmiana kalendarza i rozdzielenie Świąt Wielkanocnych od Żydowskiej Paschy

330 – Matka Konstantyna – Helena odwiedziła Izrael. Rozpoczęła się tradycja budowania Kościołów w miejscach świętych. Kościół porzucił swoją dawną pozycję i rozpoczął prześladowania mniejszości, dochodząc do politycznej siły. Wzmocniło to niebiblijną postawę wobec Żydów. Kościół stracił także swoją pierwotną duchową czystość.
Zanim zaczniemy osądzać przywódców Żydowskich Nowego Testamentu, musimy z wielką uwagą prześledzić całą historię przywódców chrześcijańskich, którym towarzyszyła pokusa władzy politycznej. Kościół odszedł od hebrajskiego do greckiego spojrzenia na świat. Rozpoczął się wpływ Kościoła na świat pogański, ale także pogańskie nauczanie zaczęło wpływać na Kościół.
Powstanie koncepcji supersesionizmu (teologii zastąpienia). Jego główne założenia to:
Założenie, że Bóg skończył swe dzieło z Narodem Żydowskim.
Kościół to nowy Izrael, który zastąpił judaizm. Pogląd ten propagowany był przez Euzebiusza w latach 264 – 340, którego nazwano „ojcem historii Kościoła.”
Kiedy rzymscy i greccy poganie przyjmowali chrześcijaństwo, biblijno-hebrajskie fundamenty Kościoła miały coraz mniejszy wpływ na myśl chrześcijańską. Zamiast postrzegania prawa Bożego, jako wyrazu Jego miłości do rodzaju ludzkiego rozpoczęło się postrzeganie prawa, jako coś negatywnego i wypełnionego przez Chrystusa. Odrzucono myśl hebrajską, jako nie wartościowy i przestarzały legalizm.
Cytaty „Ojców Kościoła” (przykłady rosnącego antagonizmu w stosunku do Żydów oraz alienacji od żydowskich korzeni biblijnego chrześcijaństwa)

Justyn Męczennik (160 r.) mówił do Żydów: „Pisma nie są wasze, lecz nasze.”

Ireneusz, biskup Lyonu (177 r.) powiedział: „Żydzi są wydziedziczeni spod Bożej łaski.”

Tertulian z Kartaginy (160-330) wydał rozprawę „Przeciwko Żydom”, w której argumentował słabości Żydów przy pomocy typowej retoryki teologii zastąpienia. Zaznaczył, że Bóg odrzucił Żydów na rzecz przychylności wobec chrześcijan.

Hilary z Poitiers (291-371): “Żydzi są perwersyjni, odrzuceni i przeklęci przez Boga na zawsze.”
Grzegorz z Nysy (zmarł w 394 r.), biskup Kapadocji.: „ Żydzi, plemię żmijowe, nienawidzący dobra…”

Św. Hieronim (347-419), opisał Żydów jako: „ …węże noszące na sobie obraz Judasza. Ich Psalmy i modlitwy to ryczenie osłów.”

Św. Jan Hryzostom (347-407):”Żydzi są ciągłymi mordercami, owładniętymi przez diabła, a ich rozpusta i pijaństwo upodabnia ich do świń…mordują i kaleczą się wzajemnie.” Oraz: ”Żydzi są opuszczonymi przez Boga. Nie ma dla nich odpuszczenia. Bóg na zawsze znienawidził Żydów.”

Św. Augustyn (354-430):” Niechaj będzie nam wolno nauczać w duchu miłości, aby nie wywyższać się ponad odłamane gałęzie.” Jego postawa była bardziej łaskawa, a mniej potępiająca. Jednak Augustyn kontynuował teologię alegoryzacji Pism Hebrajskich. Św. Augustyn był także propagatorem idei istnienia Żydów, jako „ludu świadka”, oznaczało to, że Żydzi egzystują, dlatego, że są dowodem prawdziwości chrześcijaństwa, a zatem uprawnia to chrześcijan do zepchnięcia Żydów do roli sług. Później imperator Świętego Cesarstwa Rzymskiego ustanowił Żydów jako servi camerae – sługi skarbu. Pracowali też jako bibliotekarze pałacowi. W czasach, kiedy lichwa uznana była jako duchowe zagrożenie dla chrześcijan to Żydzi pełnili funkcję pożyczkodawców. Kiedy władcy bizantyjscy zaadoptowali chrześcijaństwo, zaczęli używać go do celów politycznych. Przyjęto wiele zarządzeń i praw państwowych, skierowanych przeciwko Żydom. Żydów postrzegano i nazywano jako:„Obca sekta, skandaliczni przestępcy, winni świętokradczych zgromadzeń.”

415 - Patriarcha Cyryl, biskup Aleksandrii pozbawił Żydów ich własności i przekazał ją ludowi chrześcijańskiemu.

476 - Upadek Cesarstwa Zachodniego.

546 - Justynian zabronił Żydom obchodzenia Paschy, jeżeli wypadnie ona w czasie chrześcijańskiej Wielkanocy. Do synagog celowo posyłane były straże, aby zapobiec odmawianiu Szma – Słuchaj Izraelu… było to uznane, za wyznanie antytrynitarne. Kodyfikacje prawne Justyniana miały wielki wpływ na prawodawstwo świata zachodniego. Wiele z nich było wartościowych, lecz niestety wśród tego prawa były także antyżydowskie dekrety.

590 - Pod rządami papieża Grzegorza I papiestwo przejęło supremację w zachodnim chrześcijaństwie. Papież ten prowadził politykę zachęcają Żydów do konwersji. Oficjalna policja papieska chroniła Żydów przed aktami przemocy. Chrześcijanom nie wolno było jadać z Żydami, przestrzegać szabatu, ani w nim uczestniczyć.

614 - Persowie zdobywają Jerozolimę. Ze zrozumiałych powodów Żydzi powitali zakończenie chrześcijańskich rządów nad miastem z wielką radością.

629 - Bizantyjczycy odbijają Jerozolimę z rąk Persów.

630 - Początki przymusowych chrztów.

692 - Wprowadzenie zakazu korzystania z usług żydowskich lekarzy przez chrześcijan. Zakaz zawierania mieszanych małżeństw pod karą śmierci oraz zakaz budowania nowych synagog.

897 - Żydzi pozbawieni praw własności.

X w.-   Zwyczaj bicia Żydów w twarz w Wielki Piątek oraz obrzucania kamieniami domów żydowskich w Niedzielę Palmową.

DZIAŁALNOŚĆ UCZONYCH ŻYDOWSKICH W BABILONII

III-IV w.- Prześladowania chrześcijańskiego Rzymu oraz ciężka sytuacja ekonomiczna osłabiły życie żydowskie oraz związaną z nim sytuację nauczycieli w Ziemi Izraela. Babilońscy studenci Jehudy ha-Nasi z Tyberiady powrócili z Miszną do Babilonu i ustanowili  nowe centra nauczania w Surze i Nehardei. Przywództwo żydowskie funkcjonowało w tym czasie w szkołach babilońskich. Talmud babiloński stał się obowiązującym standardem dla wszystkich Żydów. Babilońscy Żydzi doświadczali pokojowego rozwoju pod rządami Partów i Sassanidów. Żydzi rządzeni byli przez władców świeckich – egzyliarhów, którzy mienili się być następcami króla Dawida.
VI w. - Początek okresu Gaonim – byli to następujący po sobie szefowie akademii żydowskich, którzy utwierdzali i definiowali judaizm rabiniczny.

770 - Powstanie ugrupowania Karaitów, którzy odrzucili naukę Talmudu. Grupa ta i dzisiaj ma swoich naśladowców.

IMPERIUM HAZARSKIE

Hazarowie to plemiona pochodzące z zachodniej Turcji, które zostały wypchnięte na Kaukaz przez armię chińską około 550 r. Uformowali oni jedno z pierwszych państw w Europie Wschodniej. Hazarska elita rządowa przyjęła judaizm w roku 740, podając się za potomków pokolenia Symeona. Zostali oni pokonani przez Rosjan 200 lat później. Nikt jednak nie jest w stanie ustalić dalszych losów plemion hazarskich. Totalnym nieporozumieniem jest teoria, że Hazarowie są przodkami wszystkich aszkenazyjskich (europejskich) Żydów. Teoria ta ciągle cieszy się powodzeniem w kręgach antysemickich oraz wśród liderów arabskich, ponieważ pozbawia ona Żydów prawa do ich historycznego pochodzenia i związku z Ziemią Izraela.

OKRES MUZUŁMAŃSKI

Pod rządami muzułmańskimi Żydzi cieszyli się dość dużą tolerancją, większą aniżeli pod panowaniem chrześcijańskim. Jakkolwiek w świecie arabsko-muzułmańskim także poddani byli dyskryminacji, przemocy, prześladowaniom, osadzeniom w gettach i karnym podatkom. Zmuszani byli także do noszenia charakterystycznej odzieży, jako „dhimis” (obywatele drugiej kategorii). Pod panowaniem Islamu pozwolono im praktykować swoją religię tylko pod warunkiem uznania swej podległości wobec muzułmanów. Surowo zakazano wszelkich konwersji na judaizm oraz sprzeciwów w przechodzeniu z judaizmu na islam. Okresowo obydwie grupy, zarówno Żydzi jaki chrześcijanie poddawani byli upokarzającemu muzułmańskiemu prawodawstwu.  Kalif Omar wkracza do Jerozolimy. Ustanowienie rządów arabsko-muzułmańskich.Wybudowanie Meczetu Skały na wzgórzu świątynnym.Judaizm wyjęty spod prawa w wizygockiej Hiszpanii.Arabska inwazja na Hiszpanię. Początek rządów muzułmańskich.Zniszczenie Kościoła Grobu Świętego.Shizma pomiędzy Kościołem Wschodnim i Zachodnim.

X-XII w.- ZŁOTY WIEK ŻYDÓW HISZPAŃSKICH

Fanatyczne grupy muzułmańskich Almohadów wprowadziły nakaz konwersji na islam.  Władali oni częścią Hiszpanii oraz Marokiem. Tysiące Żydów ratowało się ucieczką, włącznie z Mojżeszem Majmonidesem /RAMBAM/, późniejszym autorem Miszne Tora, która była systematyczną kodyfikacją żydowskiego prawa..

ASZKENAZYJCZYCY I SEFARDYJCZYCY

1038 - Umiera ostatni wpływowy Gaon. Judaizm wschodni chyli się ku upadkowi. Rozwój ośrodków życia żydowskiego w Afryce północnej i Hiszpanii.

SEFARDYJCZYCY - są to Żydzi zamieszkujący tereny Hiszpanii, Portugalii oraz kraje Bliskiego Wschodu. Ich rytuały, zwyczaje oraz wymowa języka hebrajskiego różni się nieco od Żydów aszkenazyjskich. Żydzi sefardyjscy wychowywali się i wyrastali w kręgu kultury arabskiej. Pisali oni po arabsku wybitne dzieła naukowe, filozoficzne oraz filologiczne. Równie doskonale władali językiem hebrajskim, w którym tworzyli wybitne komentarze biblijne oraz poezję. Uczeni i działacze tacy jak: Ibn Gabriol, Jehuda ha-Lewi oraz wielki Majmonides nadawali ton sefardyjskiej społeczności żydowskiej.

ASZKENAZYJCZYCY - Żydzi zamieszkujący Niemcy, Włochy, Francję, Holandie, a od czasów ekspansji Normanów do czasów krzyżowców, żydzi cieszyli się względnym spokojem na terenie Europy. Mieli także kontakty z Żydami z odległych krajów i odgrywali znaczącą rolę w międzynarodowym handlu. Nie byli oni narażeni na szeroką sekularyzacje swej kultury, jak Żydzi sefardyjscy. Religia aszkenazyjczyków była prostsza i naturalnie pobożna.

XVI w.- OKRES GETT

Żydowska dzielnica Wenecji zostaje nazwana gettem. Nazwa ta stała się popularnym terminem określającym wydzielone dzielnice żydowskie na terenie Europy. Historycznie, ze względów bezpieczeństwa, Żydzi zamieszkiwali we własnym sąsiedztwie, natomiast w XVI w. byli oni systematycznie zmuszani do zamknięcia w ogrodzonych dzielnicach, które były zamykane na noc oraz w czasie świąt chrześcijańskich. Żydzi mieli, więc małe kontakty ze światem zewnętrznym, za wyjątkiem kilku, którzy obeznani byli z renesansowymi odkryciami XVI i XVII w. Aszkenazyjczycy rozmawiali w języku jidysz, który jest dialektem niemieckiego z hebrajskimi i słowiańskimi wtrąceniami. Sefardyjczycy natomiast posługiwali się językiem ladino, bazującym na języku hiszpańskim oraz hebrajskim. Poprzez wieki europejscy pielgrzymi kroczyli śladami królowej Heleny, odwiedzając święte miejsca chrześcijaństwa. Powstanie islamu nieznacznie przeszkodziło temu ruchowi. Jednakże w XI w. fanatyczni Turcy Seldżudzcy opanowali Jerozolimę, przez co pielgrzymowanie do tego miasta stało się bardzo utrudnione. Pokonani chrześcijanie wschodni w bitwie w 1071r., zwrócili się do papieża Urbana II z prośbą o pomoc, który ogłosił I Krucjatę na Soborze w Clermont. Tym samym zainicjował ciemny okres w historii chrześcijaństwa.

OKRES WYPRAW KRZYŻOWYCH

1096-  I krucjata krzyżowa. Niezdyscyplinowany motłoch, w liczbie około 200 000 rzemieślników i wieśniaków wyruszył, aby uwolnić Ziemię Świętą z rąk niewiernych. Po drodze zostało wymordowanych ponad 5000 Żydów.

1099-  Krzyżowcy po wejściu do Jerozolimy wymordowali muzułmanów, natomiast wszystkich Żydów zgromadzili w synagodze, gdzie przy dźwiękach pieśni „Chryste wielbimy Cię” zostali żywcem spaleni.

1146-  II Krucjata. Wkroczenie do żydowskiej gminy w Blois we Francji. Gmina ta została spalona na podstawie fałszywych oskarżeń o mord rytualny. Oskarżenie o mord rytualny jest jednym z głównych oskarżeń podnoszonych przeciwko Żydom w okresie średniowiecza. Twierdzono, że Żydzi porywają i zabijają chrześcijańskie dzieci i używają ich krwi do produkcji macy. Krzyżowcy anulowali wszystkie długi wobec wierzycieli żydowskich.

1189-  III Krucjata. Najbardziej krwawym echem odbiła się w Anglii. W Yorku 150 Żydów wybrało drogę samobójczej śmierci, aniżeli oddanie się na spalenie przez oblegających ich krzyżowców. W wielu regionach Żydzi zmuszani byli do noszenia charakterystycznych ubiorów i życia w ściśle określonych dzielnicach. Gwiazda Dawida stała się „znakiem hańby”.

1215-  IV Sobór na Lateranie pod przewodnictwem papieża Inocentego III, uchwalił, że Żydzi mieszkający w krajach chrześcijańskich mają nosić specjalne żółte znaki na odzieży. Stało się to wzorem dla żółtych gwiazd Dawida w czasach nazistowskich. Umożliwiło to szybką identyfikację i izolację Żydów. Sobór ten uchwalił także doktrynę o transsubstancjacji, jako oficjalny dogmat Kościoła Katolickiego. Oznacza to, że chleb i wino używane w czasie katolickich mszy w cudowny sposób zamienia się w ciało i krew Zbawiciela. Doprowadziło to potem do bezsensownych oskarżeń Żydów o profanację hostii. Wierzono, że Żydzi kradli komunikanty, torturowali je i w ten sposób ponownie krzyżowali Chrystusa. Wielu Żydów zostało zamordowanych na skutek tych bezpodstawnych oskarżeń. Spalenie Talmudu oraz innych pism żydowskich.

1263-  Pierwsza wymuszona dysputa pomiędzy chrześcijanami a Żydami w Barcelonie. Wiele innych wymuszonych dysput miało miejsce w tym czasie.

1291-  Zakończenie okresu wypraw krzyżowych, które pozostawiły po sobie obraz militarystycznego i okrutnego chrześcijaństwa. Ocalonych z rzezi Arabów i Żydów ponownie próbowano zmusić do zmiany wyznania, lecz ze zrozumiałych powodów spotkało się to z niechęcią i odrzuceniem w Ziemi Świętej.

XIV w.- ZARAZY I EKSPULSJE ŻYDÓW

1320-  Zaraza przemieszcza się poprzez Europę. Żydzi zostają oskarżeni o powodowanie chorób poprzez zatruwanie źródeł wód oraz studni. Równocześnie mnożyły się oskarżenia o desekrację hostii oraz mord rytualny. Stało się to początkiem nonsensownych teorii o światowym spisku żydowskim.

1347-1350 - Czarna śmierć. Ponowne oskarżenia Żydów, na skutek, czego setki społeczności żydowskich zostaje zniszczonych.

1387 - W Anglii powstaje dzieło, „The Prioress’s tale” – historia, która oparta jest na wcześniejszych oskarżeniach o mord rytualny. Opowiada ona o chłopcu o imieniu Hugh z Lincoln, który został porwany i zamordowany. Oczywiście chrześcijanie wierzą, że został on zamordowany przez Żydów.

1290 - Anglia pod rządami króla Edwarda I. Rozpoczęła się totalna ekspulsja Żydów. Stało się to na skutek oskarżeń o mord rytualny oraz nienawiści religijnej. Od kiedy pozbawiono Żydów prawa do własności ziemskiej, rozpoczęli oni działalność kredytową. Żydzi nie mogli powrócić do Angli aż do czasów protektoratu lorda Cromwella w 1656 r. Podobne wydarzenia miały miejsce w:

1306 – 1394 - Francja

1349 – 1360 - Węgry

1429 – Austria, Litwa

1492 – Hiszpania

1497 – Portugalia

W tym czasie Inkwizycja była o wiele gorsza w Portugalii, niż w Hiszpanii. Żydzi zmuszani byli do konwersji lub natychmiast uśmiercani, bez jakiejkolwiek możliwości ucieczki.

1744 – Bohemia i Morawy

1500 – 1772 – Żydzi nie byli wpuszczani do Rosji, później zmuszono ich do przebywania w tzw. „strefach osiedlenia.”

1481-1808 - INKWIZYCJA

Ferdynand i Izabela po swoim ślubie w 1469 roku, zjednoczyli swoje dominia Kastylii i Aragonii. Kościół Katolicki w tym czasie zwrócił swoją uwagę na tzw. marranos lub conversos, Żydów, którzy przyjęli chrześcijaństwo, lecz ciągle mieli kontakty z gminą żydowską i z jej praktykami. Wierni katolicy, Ferdynand i Izabela zdecydowali, że Żydzi, którzy się nie nawrócili na chrześcijaństwo powinni zostać wygnani. Powołana została Święta Inkwizycja, jako stała siła, mająca za zadanie oczyszczenie Kościoła od wszelkich herezji i heretyków. Członkowie Inkwizycji – Dominikanie hiszpańscy wprowadzili system tortur, aby rozwiązać problem marranów. Wielu Żydów w tym czasie uciekło do bardziej tolerancyjnych krajów takich jak Holandia. Inni zasymilowali się zupełnie, przestrzegając potajemnie praktyk i zwyczajów żydowskich. Wielu osiadło w muzułmańskich krajach Afryki północnej oraz krajach śródziemnomorskich i terenach opanowanych przez Turków ottomańskich.

1483 - Tomas Torqemada zdecydował o wprowadzeniu tortur dla Żydów na szeroką skalę. Wiele tysięcy z nich zginęło lub spłonęło na stosach.

1492 - Kiedy Kolumb odkrywa Nowy Świat, ponad 100 000 Żydów zmuszonych jest do opuszczenia Hiszpanii.

1500-1600-OKRES REFORMACJI

Marcin Luter (1483–1546) we wczesnych latach swej działalności miał wiele sympatii w stosunku do Żydów. W 1523 r. napisał on bardzo pozytywne dzieło na temat Żydów: ”Jezus Chrystus narodził się Żydem”. Jego postawa zmieniła się jednak, kiedy Żydzi odmówili przyjęcia zreformowanego przez niego chrześcijaństwa. Chrześcijaństwo ma dług wdzięczności wobec Lutra za jego postawę indywidualnego podejścia do społeczności z Bogiem oraz prawa do osobistego czytania i interpretacji Biblii. Niestety późniejsza jego złość, arogancja i brak chęci do słuchania innych opinii niż jego własne, charakteryzowało i niestety charakteryzuje zbyt wielu chrześcijan. Uwagi Lutra posłużyły Hitlerowi, aby usprawiedliwić jego antyżydowską politykę.

1543 - Publikacja dzieła Lutra „ O Żydach i ich kłamstwach” /główne punkty tego dzieła zamieszczamy poniżej/

- Synagogi powinny być spalone, a domy żydowskie zniszczone.

- Żydzi powinni być pozbawieni modlitewników i Talmudów.

- Zakaz nauczania przez rabinów.

- Zakaz wydawania paszportów dla Żydów oraz zakaz podróżowania.

- Powstrzymanie działalności kredytowej Żydów oraz lichwy. Żydów należy zmusić do pracy ich własnymi rękami. „Tak będziemy uwolnieni od tego nieznośnego, diabelskiego brzemienia – Żydów.”Reformacja przyniosła ponowne zainteresowanie studiami hebrajskimi oraz rolą i znaczeniem pism hebrajskich dla chrześcijaństwa. Mimo tego tylko niewielu reformatorów okazało prawdziwą troskę o Żydów, którzy przecież byli inni od tych spotkanych przez nich w Biblii.

1524 - Liderzy Anabaptyzmu przewodniczą antyżydowskim buntom. Menno Simons, założyciel Mennonitów widział Boga Starego Testamentu, jako nieprzystępnego i szorstkiego, a Boga Nowego Testamentu, jako łagodnego i dobrego.

1555 - Jan Kalwin prezentuje lepsze zrozumienie przymierza Boga z Abrahamem niż Luter. Z tej przyczyny niektórzy jego wrogowie nazywali go judaizatorem. Pomimo tego Żydzi zostali wypędzeni nieomal z wszystkich miast kalwińskich.

1500-1600-ŻYDZI DWORSCY

W wielu państwach europejskich bogaci Żydzi stali się ulubieńcami dworów. Bardzo często angażowani byli do kierowania finansami panujących władców. Znani byli pod nazwą hofjuden. Wielokrotnie było to powodem zazdrości nie- Żydów, co potem znajdowało swe ujście w licznych prześladowaniach wielu gmin żydowskich. Niektórzy z nich użyli swoich wpływów i postarali się o korzystne przywileje dla pozostałych Żydów. Jeżeli akceptujemy zrozumienie, że Pan Bóg planował ocalenie i rozwój dla swego ludu, to powinniśmy być wdzięczni za niezwykłe sposoby, przez które On tego dokonywał.

1590 - Powstaje dzieło Szekspira „Kupiec Wenecki”, którym spopularyzował on stereotyp Żyda, który jest chciwy, grabieżczy i bez serca.

ROSJA I POLSKA

W VIII w. Hazarowie przyjmują judaizm. Stało się to problematyczną kwestią, ponieważ potem wszyscy sądzili, że europejscy Żydzi to następcy Hazarów, a nie etniczni Żydzi, którzy mają swoje korzenie w przymierzu Abrahamowym.Rosjanie powstają jako naród w X w., kiedy jeden z ich książąt pokonał Wikingów i zdobył Moskwę.

1333 – 1370 - Król Polski Kazimierz Wielki wydaje serię dekretów, ochraniających społeczności żydowskie oraz dające im wiele przywilejów, w tym autonomię na terenie Galicji.

1530 – 1584 - Iwan Groźny wydaje zarządzenie, aby pozbawić życia Żydów, którzy odmówią przyjęcia chrześcijaństwa.

1648 – 1656 - MASAKRY CHMIELNICKIEGO

Lider Kozaków Bohdan Chmielnicki był przywódcą rewolty przeciwko szlachcie polskiej. Po pokonaniu armii polskiej, jego sojusznicy oraz kozaccy chłopi przez 8 lat siali zniszczenie, gwałt i śmierć wśród tysięcy Żydów na wschodzie ówczesnej Rzeczypospolitej. Ponad 100 000 Żydów zostało zamordowanych i wielu torturowanych. Tylko nielicznym udało się zbiec do Holandii, Niemiec i na Bałkany.

1795 – 1917 - STREFY OSIEDLENIA

W imperialnej Rosji ludność żydowska została zmuszona do zamieszkania w ściśle wyznaczonych okręgach, ustalonych w 1772 r., które zawierały w sobie terytoria Polski, Litwy, Białorusi, Krymu oraz Besarabii i Ukrainy. Po ekspansji terytorialnej, na terenie Rosji znalazło się ponad 1 200 000 polskich i litewskich Żydów.

1827 - Car Rosji Mikołaj I wprowadził 25 – letni okres służby wojskowej dla Żydów. Do wojska wcielano dzieci w wieku 12 lat, zmuszając ich do spożywania wieprzowiny. Stałe zagrożenie, okrucieństwo i przymusowe konwersje były dla wszystkich Żydów smutną codziennością w tym kraju.

POGROMY W ROSJI

W tym czasie miały miejsce trzy fale gwałtownych antysemickich ataków, wspieranych przez rząd Rosji. W czasie trwania tych pogromów ponad połowa światowej populacji Żydów znajdowała się na terytoriach Imperium Rosyjskiego. Wielu z nich uciekło w tym czasie do USA oraz do Palestyny.W późniejszych czasach Żydzi krytykowani byli za popieranie komunizmu w Rosji. Jest oczywistym faktem, że komunizm także prześladował Żydów. W związku z tym bardzo ważne jest, aby uświadomić sobie, że ludzie, którzy znosili potworne cierpienia w carskiej Rosji z ulgą poparli jakąkolwiek opozycję przeciwko okrutnemu reżimowi.

1517 – 1917 - OKRES TURKÓW OTOMAŃSKICH

Do roku 1660 ponad milion Żydów znalazło się pod rządami otomańskimi.

1490 - Żydowscy uchodźcy z Hiszpanii i Portugalii osiedlają się na terytoriach tureckich. Tylko niewielka liczba chrześcijan i Żydów mogła zamieszkiwać Ziemię Świętą.1517 - Turcy zdobywają Jerozolimę.

1536 – 1542 - Sułtan Sulejman odbudowuje mury Jerozolimy /te same, które otaczają dzisiejsze stare miasto/. Po złotym wieku Sulejmana Wspaniałego Turcja znacznie słabnie politycznie. Rozpoczyna się okres upadku Imperium Otomańskiego. Europejskie mocarstwa pozwalają na istnienie słabej Turcji tylko, dlatego, aby zapobiec zbyt wielkiej ekspansji Rosji na tereny śródziemnomorskie.

1700 - Rabin Jehuda ha-Hasyd rozpoczyna budowę synagogi Hurwa w Jerozolimie.

1860 - Pierwsze żydowskie osiedle wybudowane poza murami starego miasta Jerozolimy.

XVIII w.- OŚWIECENIE – HASKALA

1729 – 1786 - Moses Mendelson, dziadek kompozytora Feliksa Mendelsona był główną siłą, która przyniosła modernizm do świata żydowskiego. Dążył on do tego, aby wydostać Żydów z gett, lecz chciał to czynić z ostrożnością, aby judaizm nie zatracił się w przyszłości. Ruch żydowskiego oświecenia – haskala, rozwijany był przez jego uczniów. Mendelson przetłumaczył Biblię hebrajską na język niemiecki. Zachęcał Żydów do nauki języka niemieckiego, aby aktywnie uczestniczyli w społecznym życiu swego kraju. Ruch ten przyczynił się do powstania i popularności judaizmu reformowanego.

1743 - Narodziny Mayera Amschela Rothschild’a, założyciela znanego domu bankowego. Wciągu dwóch lat z właścicieli małego kantoru w frankfurckim getcie stali się jedną z głównych dynastii bankowych w Europie. Pamiętajmy, że Żydzi byli zmuszeni do profesji pożyczkodawców we wcześniejszej historii Europy. Fakt sukcesu nielicznych z nich stworzył mit, że wszyscy Żydzi są niebotycznie bogaci.

1791 - Francuskie Zgromadzenie Narodowe nadaje obywatelstwo dla Żydów. Napoleon rozszerzył te prawa na podbite przez siebie narody. Prawa te zostały anulowane po porażce Napoleona, ale Żydzi kontynuowali walkę o emancypację.

1800 - W Wielkiej Brytanii i Holandii „wyzwoleni” Żydzi biorą udział w życiu publicznym. W ciągu XIX w. większość państw europejskich, za wyjątkiem Rosji, nadaje obywatelską równość dla wszystkich Żydów.

1807 - Napoleon zwołuje Wielką Synagogę – zgromadzenie rabinów oraz świeckich Żydów, którzy mają być reprezentacją żydowskiej społeczności Francji. Członkowie Wielkiej Synagogi deklarują, że są związkiem religijnym, a nie narodowym.

1810 - Otwarcie pierwszej synagogi reformowanej w Seesen w Niemczech przez filantropa Israela Jakobsona. Funkcję rabina i nauczyciela pełnił tam Abraham Geiger (1810-1874)

1840 - Ruch judaizmu reformowanego. Znaczący wpływ na jego powstanie i rozwój miał rabin Zacharias Frankel z Bohemii.

1837 - Beniamin Disraeli – ochrzczony Żyd, zostaje premierem rządu angielskiego.

1858 - Usunięcie antyżydowskiej legislacji. Żydzi – członkowie parlamentu angielskiego mogą sprawować swoje funkcje bez obowiązku składania chrześcijańskich przysiąg. Początek Haskali w centralnej i wschodniej Europie. Ironicznie większość oświeceniowych idei przyszła z dość antysemickich rejonów Rosji i Polski. Bezpieczeństwo żydowskiej klasy średniej było kluczowym faktorem w ruchu ukierunkowanym na osiągnięcie duchowego i ekonomicznego „wyzwolenia”. W tym czasie Żydzi byli w czołówce wybitnych filozofów, naukowców, wynalazców oraz animatorów kultury i sztuki.

1860 – 1939 - WZROST SYJONIZMU I ANTYSEMITYZMU

W okresie oświecenia wielu Żydów przekonanych było, że asymilacja i sekularyzacja uwolni ich od antysemityzmu. Zarówno chrześcijanie, jak i Żydzi doszli do wniosku, że religia jest przestarzałym i nie modnym elementem we współczesnym świecie. Niektórzy Żydzi traktowali chrzest jako „bilet wstępu” do świata nie-Żydów. Jednakże wbrew oczekiwaniom antysemityzm nie zniknął.

1819 - Początki ruchu „Hep! Hep!” ( z łac. Hierosolyma est perdita – Jerozolima stracona. Była to wojna buntowników, zainspirowanych przez literaturę antysemicką oraz przesądy będące w obiegu w niemieckojęzycznych krajach Europy.

1854 - Francuski dyplomata Joseph de Gobineau napisał: „Esej o nierówności ras ludzkich”. Była to wczesna prezentacja rasistowskich teorii, która miała niemały wpływ na antysemitów niemieckich w tym czasie.

1858 - Żydowski chłopiec o imieniu Edgar Mortara został porwany w Bolonii. Rodzina katolicka ochrzciła go i został uznany przez Kościół za katolika. Nigdy nie pozwolono mu powrócić do rodziny, stał się on antysemicko nastawionym księdzem. Dla nas, współczesnych chrześcijan bardzo ważnym jest uświadomienie sobie, że nawrócenia Żydów na chrześcijaństwo odbywały się w atmosferze jadowitego antysemityzmu. Jest to jedna z przyczyn, dlaczego społeczności żydowskie tak silnie sprzeciwiają się ruchowi Żydów Mesjańskich.

1860 - Oskarżenie o mord rytualny w Damaszku. W krajach arabskich Żydzi zostają uznani za obywateli drugiej kategorii. W otomańskim świecie arabskim antysemityzm nie był tak popularny jak poza nim. Zmieniło się to po fakcie, kiedy w Damaszku zaginął zakonnik o imieniu T. Thomas. Ostatni raz widziany był na terenie dzielnicy żydowskiej. Jego współbracia oskarżyli Żydów o porwanie go na mord rytualny. Francuski konsul i władze miejscowe uwięzili bardziej znaczących członków gminy żydowskiej. Kiedy odmówili zeznań, władze porwały 63 żydowskie dzieci w wieku od 6 do 10 lat, odmawiając im jedzenia. W czasie tortur niektórzy Żydzi „zeznali”. Niektórzy Żydowscy liderzy zostali zwolnieni, ale wielu z nich do końca życia pozostało kalekami, na skutek poniesionych tortur. Po tych wydarzeniach bardzo wzrosła solidarność w wielu społecznościach żydowskich. Wilhelm Marr - niemiecki agitator antysemicki (1818 – 1904) utworzył termin „antysemita”. Chciał on stworzyć ruch polityczny bazujący na antysemityzmie.

1881- Działalność wiodącego niemieckiego kompozytora i zagorzałego antysemity Riharda Wagnera. Jego muzyka i filozofia miała bardzo duży wpływ na Hitlera i nazistów. Zięć Wagnera - Houston Steward Chamberlain napisał dzieło „Podstawy XIX wieku”, gdzie zarzuca Żydom, że poprzez semicką krew skazili rasę aryjską.

1886 - Edouard Drumont (1844 – 1917) pisze dzieło „Żydzi francuscy”, które cieszyło się wielką popularnością w całej Francji. W dziele tym oskarżył Żydów o sprawowanie kontroli nad Francją.

1894 - Zasymilowany Żyd i kapitan armii francuskiej Alfred Drejfus został niesłusznie oskarżony o szpiegostwo. Jego sprawa bardzo obszernie została opisana przez Teodora Hertzla, żydowskiego dziennikarza z Wiednia. Po analizie doświadczeń Drejfusa stanowczo stwierdził, że asymilacja nigdy nie zneutralizuje antysemityzmu i nie zapewni bezpieczeństwa. Jedyne miejsce, gdzie Żydzi mogliby czuć się bezpiecznie to państwo żydowskie.

1896 - Hertzl pisze książkę „Państwo Żydowskie”, popularyzując ideę Narodowego Domu dla Żydów w Palestynie.

1897 - Hertzl zwołuje pierwszy Kongres Syjonistyczny w Bazylei. Tworzy się ruch na rzecz powrotu Żydów do Biblijnej Ziemi Izraela. Hertzl otrzymał wiele zachęty i wsparcia ze strony chrześcijańskiego pastora Wiliama Hehlera. Syjonistyczne sympatie miało wtedy wielu biblijnie wierzących chrześcijan. Niestety większość zorganizowanych kościołów postrzegało Żydów, jako zabójców Chrystusa.

1903 - Rosyjskie gazety publikują artykuł „Protokoły mędrców Syjonu”. Jest to fałszerstwo, które głosi, że ujawniony został żydowski spisek zawładnięcia światem. Artykuł ten opierał się na francuskiej powieści o Napoleonie III. Te nonsensowne tezy zostały zdyskredytowane w majestacie prawa. Niestety założenia tego artykułu ciągle publikowane są przez antysemitów na całym świecie. Henry Ford także uwierzył w tą kłamliwą historię i opublikował ją w Stanach Zjednoczonych Ameryki Północnej. Później dowiedział się, że było to wielkie fałszerstwo, lecz niemożliwym było odwrócenie szkód poczynionych przez tą publikację. W czasach obecnych artykuł ten z powodzeniem publikowany jest w języku arabskim i szeroko przyjmowany przez antyżydowskie środowiska w tych krajach.

1917 - Po zakończeniu I wojny światowej i upadku Imperium Otomańskiego Brytyjczycy otrzymują mandat uprawniający ich do sprawowania rządów w Palestynie. Deklaracja Balfoura wspierała ideę żydowskiego domu w ich starożytnej ziemi.

1654 -  NOWY ŚWIAT

1492 - Niektórzy historycy twierdzą, że Krzysztof Kolumb był Żydem, prawdopodobnie maranem, gdyż pięciu członków załogi i jego tłumacze byli Żydami.

1654 - Żydzi zakładają kongregację w New Amsterdam, New Port, Rhode Island i Charleston.

1728 - Pierwsza synagoga wybudowana w New Amsterdam.

1790 - Przemówienie Georga Washingtona do wspólnoty żydowskiej w New Port: „… niechaj dzieci rodu Abrahama osiedleni w tej ziemi cieszą się dobrą wolą innych mieszkańców, … z których każdy będzie mieszkał bezpiecznie pod własnym krzewem winnym i drzewem figowym i nikt nie będzie ich niepokoił ”.

1801 - Georgia była pierwszym stanem zarządzanym przez gubernatora żydowskiego.Coraz większe fale emigrantów z Europy przybywają na terytoria USA. Zarówno Żydzi jak i chrześcijanie aklimatyzowali się do mniej bezwzględnego społeczeństwa Nowego Świata. Jednakże cięgle dawano wiarę antysemickim mitom Europy.

1850 - Gazety w Detroit opisały Żydów jako: „Tajemniczych, przeklętych wędrowców”, a nowojorskie gazety opublikowały raporty z domniemanych oskarżeń o mord rytualny.

1862 - Wojna domowa w USA. Generał Ulysses S. Grant w rezultacie rozkazu #11 wypędził wszystkich Żydów ze swego okręgu militarnego w Tenessee. Na Południu Judah P. Beniamin służył jako sekretarz stanu w rządzie konfederatów, lecz często był on celem ataków w czasie wojny przeciwko Północy. Nie dopuszczano Żydów do szkół, uniwersytetów, organizacji zawodowych. Szpitale żydowskie zostały wybudowane, dlatego, że do szpitali nie przyjmowano lekarzy żydowskich.

1881 – 1924 - Do USA przybywa ponad 2,5 miliona Żydów z Europy Wschodniej.

1917 – 1948 - OKRES MANDATOWY I BRYTYJSKA OKUPACJA PALESTYNY

1917 - Powstaje Deklaracja Balfoura, wyrażająca brytyjskie wsparcie dla „Narodowej Siedziby Żydów w Palestynie„. W tym samym czasie wśród wielu chrześcijan wzrosło zainteresowanie syjonizmem z perspektywy biblijnej. 11 Grudnia siły brytyjskie pod dowództwem generała Alenby pokonały Turków i weszły do Jerozolimy.

1920 - Na konferencji w San Remo Wielkiej Brytanii powierzono sprawowanie mandatu na terytorium Palestyny z zamierzeniem zachęcenia Żydów do emigracji.1921 - Brytyjczycy składają sprzeczne obietnice dla Arabów i Żydów. Tworzą oni królestwo Transjordani,i wyznaczyli także Haj Amina Al.-Huseini na wielkiego muftiego Jerozolimy.

1929 - Arabowie żądają powstrzymania imigracji żydowskiej do Palestyny.

1930 - Brytyjska Biała Księga, limitująca imigrację Żydów do Palestyny.

1936 – 1939 - Ciągła kampania przemocy inspirowana przez Arabów. Brytyjczycy wycofują swoje obietnice dla Żydów. W tym samym czasie w Niemczech naziści dochodzą do władzy.

1920 – 1945 - POWSTANIE NAZIZMU I HOLOKAUST

1922 - Hitler deklaruje, że jeżeli zdobędzie władzę to „zniszczenie Żydów będzie jego pierwszym i najważniejszym zadaniem…, ponieważ nie mogą się sami obronić i nikt nie stanie w ich obronie.”

1923 - Pierwsza publikacja antysemickiej gazety „ Der Stürmer”. Pod redakcją Juliusa Streichera. Sztandarowym hasłem tej gazety było „Żydzi są naszym nieszczęściem”.

1924 - USA przyjmuje ustawę znacznie ograniczającą otwartą emigrację do tego kraju. Naziści dochodzą do władzy w Niemczech. Populacja Żydów w tym czasie wynosiła około 503 000 tj. około 1% całego społeczeństwa niemieckiego. Berlin zamieszkiwało około 160 500 Żydów. W marcu tego roku założony został pierwszy obóz koncentracyjny w Dachau.

1935 - Ustawy Norymberskie oficjalnie pozbawiły Żydów praw obywatelskich, przez co stali się bezpaństwowcami. Nie wolno było Żydom zajmować stanowisk w administracji publicznej, służyć w armii oraz zawierać mieszanych związków małżeńskich z nie-Żydami.

1936 - Zakazuje się Żydom brania udziału we wszelkich głosowaniach. W tym roku nastąpiło oficjalne otwarcie olimpiady w Berlinie. Napisy takie jak: „Żydom wstęp wzbroniony”, pospiesznie zostały usunięte z wielu miejsc użyteczności publicznej, by zamaskować swą antysemicką postawę oraz stworzyć wrażenie normalnego państwa.

1937 - Tylko nieliczni Żydzi otrzymują paszporty uprawniające ich do opuszczenia III Rzeszy.

1938 - Niemieckie oddziały wkraczają na terytorium Austrii, dokonując tym samym jej aneksji. Powstają różne pomysły na identyfikację Żydów w społeczeństwie np.: nadawanie im specyficznych imion takich jak: Sara, Israel etc., oznaczenie dokumentów literą „J”. Ponad 15 000 Żydów zostaje siłą przesiedlonych do Polski. Noc Kryształowa w Niemczech – zorganizowany pogrom, w którym zaatakowano żydowskie firmy, sklepy i synagogi. Usunięcie Żydów ze szkół i uniwersytetów. Żydzi zmuszeni do oddania biżuterii, praw jazdy oraz dowodów rejestracyjnych wszelkich posiadanych przez nich pojazdów.

LIPIEC - Konferencja w Evian z udziałem delegatów z 32 krajów. Omawiano problem coraz bardziej rosnącej liczby żydowskich uciekinierów. Nikt, poza Republiką Dominikany, nie zaoferował przyjęcia jakichkolwiek żydowskich uchodźców. Większość uczestników miło spędziła czas na uprawianiu sportów wodnych w pobliskim jeziorze.

WRZESIEŃ - Nevil Chamberlain spotkał się z Hitlerem, poczym zadeklarował, że „osiągnęliśmy pokój w naszych czasach”. Na konferencji w Monachium zdradzono Czechosłowację i uczyniono z niej scenę dla mającej się wkrótce rozegrać II wojny światowej. „Appesement policy” (polityka spokoju i łagodzenia), którą prowadził Chamberlein popierana była także przez wielu Amerykanów włącznie z Charlsem Lindbergiem i Josephem Kennedy.

1939 MAJ - 937 Żydów wyruszyło drogą morską na Kubę i do USA, jednakże zmuszeni byli zawrócić do Europy. Większość z nich zginęła w obozach śmierci.

WRZESIEŃ - Niemcy wypowiadają wojnę Polsce. Rozpoczyna się tym samym II wojna światowa. Austryjaccy Żydzi zostają deportowani do Polski. Wszyscy Żydzi zmuszeni są do noszenia żółtej gwiazdy Dawida.

1940 - Deportacja niemieckich Żydów do obozów koncentracyjnych.

1941 - Niemcy atakują Rosję. Jednostki specjalne znane jako Einsatz Gruppen towarzyszyły oddziałom niemieckim. Ich celem była likwidacja Żydów rosyjskich. Najstraszniejszym miejscem i zarazem symbolem tych masakr stał się Babi Jar w okolicach Kijowa na Ukrainie, gdzie zostało zamordowanych ponad 33,000 Żydów. W czasach komunistycznych umieszczono tam pomnik, lecz wtedy nikt nie wspomniał, że ofiarami byli Żydzi. Wielki mufti Jerozolimy odwiedza Berlin i ogłasza swój zamiar utworzenia faszystowskiego państwa arabskiego. Popierał on plany Hitlera wyniszczenia wszystkich Żydów na świecie.

1941 - Dalszy podbój Związku Radzieckiego przez armie niemieckie. Wschodnioeuropejscy Żydzi ewakuują się na wschód. Przygotowanie sześciu głównych obozów śmierci na terytorium Polski w Bełżcu, Auschwitz/Birkenau, Chełmnie, Majdanku, Sobiborze i Treblince. Żydzi przewożeni byli do gett, a stamtąd, w nieludzkich warunkach, transportowani do obozów zagłady.

1942 - Nazistowscy przywódcy spotykają się na przedmieściach Berlina w Wannsee, aby w szczegółach zaplanować „ostateczne rozwiązanie”. Mieli już szczegółowo przygotowane poszczególne elementy tej akcji likwidacji 11 milionów istnień ludzkich.

1943 - Na przełomie kwietnia i maja wybucha powstanie w getcie warszawskim dowodzone przez Mordochaja Anielewicza oraz innych młodych Żydów. Było to pierwsze powstanie przeciwko nazistom w zurbanizowanym społeczeństwie.

1945 - Zakończenie wojny. Ocaleni z obozów śmierci zostają wyzwoleni, jednakże zostaje wymordowanych około 6 000 000 Żydów. Była to 1/3 światowej populacji żydowskiej.

1947 - Głosowanie na forum ONZ w sprawie podziału Palestyny. Brytyjczycy oddają mandat i przygotowują się do opuszczenia tych terenów przed końcem maja 1948 r.

1948 - W maju powstaje państwo Izrael.

1945- ANTYSEMITYZM POWOJENNY I CZASY WSPÓŁCZESNE

1945 - Przed II wojną światową antysemityzm w USA był społecznie akceptowany tak samo jaki w Europie. Kiedy wszyscy poznali nazistowski horror, wielu nie-Żydów zaczęło sympatyzować z Żydami. ONZ zaakceptowało powstanie Izraela. Wielu z tych, którzy wcześniej nienawidzili Żydów, swą nienawiść przetransformowali na antysyjonizm. Przed II wojną światową Ameryka miała wielu żydowskich izolacjonistów takich jak: Fr. Charles Coughlin, Charles Lindbergh, Henry Ford i innych, którzy byli mniej znani i wpływowi w ówczesnej polityce USA. Niestety wkrótce po wojnie pojawiło się wiele idei zaprzeczających Holokaustowi.